Huyện Trần Văn Thời cách trung tâm tỉnh lỵ Cà Mau 30km về hướng Tây-Bắc. Diện tích tự nhiên 70.023 km2, trong đó đất sản xuất nông nghiệp 60.947,48 ha. Có bờ biển dài 34 km, có con sông Ông Đốc dài hơn 40km chảy dọc từ Đông sang Tây; bờ Nam sông Ông Đốc là vùng sản xuất luân canh một vụ lúa, một vụ tôm; bờ Bắc sông Ông Đốc là vùng ngọt hoá chủ yếu sản xuất lúa, các loại rau màu và nuôi thuỷ sản nước ngọt, với hệ thống sông rạch chằng chịt nối liền với rừng tràm U Minh Hạ.
Về dân số: toàn huyện có 46.251 hộ, với 193.140 khẩu.
Về dân tộc thiểu số: 2.468 hộ, với 10.760 khẩu gồm dân tộc Khmer, Hoa Chăm, Mường, Nùng, Tày, Thái, Lào.
Toàn huyện có 13 đơn vị hành chính gồm 11 xã, 02 thị trấn; 157 ấp, khóm. Thị trấn Trần Văn Thời là trung tâm huyện lỵ, thị trấn Sông Đốc nằm sát cửa sông Ông Đốc với nghề khai thác đánh bắt thuỷ sản trên biển và các dịch vụ hậu cần nghề khai thác biển, là trung tâm phát triển kinh tế thuỷ sản của huyện; tại đây đã hình thành cụm công nghiệp với diện tích 200 ha, huyện đang tích cực mời gọi đầu tư từ các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh vào các khu công nghiệp này.
Thế mạnh của huyện là nông nghiệp, nuôi trồng và khai thác thủy sản biển. Năm 2013, sản lượng lúa của huyện đạt 285.000 tấn; nuôi trồng và khai thác thủy sản được 135.000 tấn. Toàn huyện có trên 1.300 tàu khai thác thủy sản trên biển; cửa Sông Đốc là cửa sông thông ra biển Tây lớn nhất khu vực ĐBSCL.
Kết cấu hạ tầng của huyện tương đối hoàn chỉnh, toàn huyện có 13/13 đơn vị xã có đường ô tô đến trung tâm xã; lộ GTNT bằng bê tông cơ bản nối liền với các ấp, khóm trên địa bàn huyện.
Hiện nay toàn huyện có 2.879 hộ nghèo (chiếm tỷ lệ 6,28 %) và 1.777 hộ cận nghèo (chiếm tỷ lệ 3,88%).
Huyện Trần Văn Thời là một trong những địa phương có tiềm năng du lịch của tỉnh Cà Mau, là điểm đến hấp dẫn của miền Nam Tổ Quốc. Huyện có những điểm du lịch cuốn hút du khách như Hòn Đá Bạc, Vườn Quốc gia U Minh Hạ, Sông Đốc, Đầm Thị Tường... và những làng nghề như ép chuối khô, nuôi cá đồng, trồng rau màu, làm cá khô,... Trong năm 2013, lượng khách đến tham quan, du lịch, mua sắm tại 3 điểm du lịch: Khu du lịch Hòn Đá Bạc thuộc xã Khánh Bình Tây, Vườn Quốc gia U Minh hạ, xã Trần Hợi và thị trấn Sông Đốc, doanh thu đạt gần 60 tỷ đồng.